De kwaliteit van leven in Zuid-Holland ligt lager dan het Nederlands gemiddelde. Dat blijkt uit cijfers van het Planbureau van de Leefomgeving (PBL) die vorige week zijn gepresenteerd. Zuid-Holland scoort met name ondermaats op de dimensie ‘Samenleving & Subjectief welzijn’. Het onderzoek van het PBL past bij een groeiende consensus dat traditionele indicatoren van welvaart grote beperkingen hebben. In dit artikel bespreken we de resultaten van de Regionale Monitor Brede Welvaart en de implicaties hiervan voor Zuid-Holland.
Over de regionale monitor brede welvaart
Voor de regionale monitor brede welvaart heeft het PBL de nationale variant geregionaliseerd. Per gebied – gemeente, regio, provincie, landsdeel – is te zien waar de regio sterk in is en wat de minder sterke punten zijn. Daarbij wordt de regionale score afgezet tegen het landelijk gemiddelde op die indicator. De monitor beschouwt drie hoofddimensies:
- Inkomen en Arbeid
- Gezondheid en Leefomgeving
- Samenleving en Subjectief welzijn
Het belang van het regionaal meten brede welvaart
De afgelopen jaren is de aandacht van beleidsmakers, politici en academici voor brede welvaart sterk toegenomen. De achtergrond van deze trend is de constatering dat traditionele indicatoren van welvaart zoals Bruto Nationaal Product (BNP) en Bruto Regionaal Product (BRP) grote beperkingen hebben. BNP per capita zegt bijvoorbeeld niks over ongelijkheid, geluk of toegang tot gezondheidszorg, terwijl dat wel zaken zijn die een directe invloed hebben op het welzijn van mensen. Aandacht voor regionale verschillen is belangrijk omdat het welzijn van mensen in grote mate wordt beïnvloed door factoren in de regio waarin zij wonen en werken. Denk bijvoorbeeld aan toegang tot betaalbare woningen, passende banen, goede scholen, schone lucht en veiligheid. Bovendien wordt een groot deel van het beleid op lokaal en regionaal niveau gemaakt en uitgevoerd.
Uiteindelijk bepaalt wat we als samenleving meten in sterke mate wat we doen. Een brede welvaartsindicator die goed reflecteert wat we als samenleving belangrijk vinden is daarom van cruciaal belang. Het verdient daarom waardering dat het PBL de Nationale Monitor Brede Welvaart heeft geregionaliseerd.
Brede welvaart in Zuid-Holland
Zuid-Holland scoort op elk van de drie hoofdthema’s onder het landelijk gemiddelde. Op de deelthema’s economie, onderwijs, gezondheid, wonen en toegang tot voorzieningen scoort de regio rond het landelijk gemiddelde. Subjectief welzijn, samenleving, welzijn, veiligheid, milieu, arbeid en inkomen kleuren oranje. Daarop scoort Zuid-Holland ondergemiddeld. De nuance hierbij is wel dat er ook binnen Zuid-Holland grote brede welvaartsverschillen bestaan tussen gemeenten. Voor een gedetailleerd beeld per gemeente of COROP-gebied is de monitor te raadplegen.
De belangrijkste conclusie van deze cijfers is dat er werk aan de winkel is in Zuid-Holland. De monitor onderstreept de urgentie om te investeren in de arbeidsmarkt, het onderwijs, bereikbaarheid, de energietransitie, veiligheid en de gezondheidszorg. Daarbij is het belangrijk om te beseffen dat Zuid-Holland goed is voor bijna een kwart van het aantal inwoners van Nederland. De regiodeals van het Rijk in Rotterdam-Zuid, Den Haag Zuidwest en hopelijk in Drechtseden-Gorinchem zijn een belangrijke eerste stap om concreet aan de slag te gaan met de kwaliteit van leven in Zuid-Holland. Tegelijkertijd zijn regiodeals niet genoeg om in heel Zuid-Holland de kwaliteit van leven naar het niveau te tillen dat de regio verdient.
De cijfers verdienen enige nuance. Het blijft een uitdaging een monitor te ontwikkelen die meet wat je echt wilt weten. Met name de volledigheid en de weging zijn daarbij aandachtspunten. Omvat de monitor alle relevante dimensies en hoe weeg je de verschillende subthema’s? Bovendien geeft het PBL bij 16 indicatoren zelf aan dat deze een lagere betrouwbaarheid hebben. Dat neemt echter niet weg dat de brede set aan indicatoren een indicatie geeft van hoe de regio ervoor staat.
Wat betekent dit voor InnovationQuarter en de Economic Board Zuid-Holland?
Wat kunnen InnovationQuarter, de Economic Board Zuid-Holland en de bedrijven en kennisinstellingen waarmee zij samenwerken, bijdragen aan een hogere kwaliteit van leven? We zien vier belangrijke bijdragen:
- Werk: veel van de indicatoren zijn direct of indirect gerelateerd aan werk. Denk aan de thema’s inkomen, arbeid, onderwijs en subjectief welzijn. Het bieden van goed werk, zekerheid, waardering, een fijne werkomgeving, scholing en ontwikkelmogelijkheden levert een nauwelijks te overschatten bijdrage aan de kwaliteit van leven.
- Oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen: voor een aantal van de uitdagingen die de monitor signaleert, werken bedrijven en kennisinstellingen aan oplossingen die de regio kunnen helpen en ook internationaal kunnen worden vermarkt. Denk aan het lifesciencescluster dat inzet op preventie en nieuwe geneesmiddelen en samen met het tuinbouwcluster werkt aan een gezondere leefstijl.
- Verminderen van eigen bijdrage: binnen de pijler ‘milieu’ kunnen bedrijven hun eigen bijdrage aan de uitstoot van schadelijke stoffen en geluidshinder verminderen. En die zijn daar ook volop mee bezig. Innovatie en samenwerking zijn daarbij vaak nodig om echte doorbraken te realiseren die ook betaalbaar zijn.
- Geld: het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving kost geld. Denk aan veiligheid, voorzieningen, bereikbaarheid en wonen. Juist innovatieve, internationaal competitieve bedrijven bepalen het welvaartspeil van Nederland en Zuid-Holland. Zij zorgen voor de middelen die nodig zijn om onze verzorgingsstaat in stand te houden en op onderdelen te versterken.
