De Conferentie Groeiagenda Zuid-Holland is een jaarlijkse bijeenkomst georganiseerd door én voor de 80 partners van de Groeiagenda Zuid-Holland, waarbij de voortgang van de ambities wordt besproken. De Groeiagenda Zuid-Holland is een initiatief dat gericht is op het versterken van samenwerking in uitdagingen en kansen in de regio. De agenda richt zich op vier belangrijke doelen: CO2-reductie, strategische economische groei, woningbouw en human capital.  

Dit jaar stond de Conferentie Groeiagenda Zuid-Holland in het teken van de energietransitie. Wat kunnen we wél doen? Hoe kunnen we de energietransitie veiligstellen? Sprekers uit bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden gingen tijdens de conferentie in op de uitdagingen en kansen bij deze actuele vraagstukken. 

De conferentie werd geopend met een inspirerend betoog van Ferrie Förster, secretaris van de EBZ, en Femke Brenninkmeijer, voorzitter van de EBZ en CEO van NPRC. Zij riepen op om samen te werken om de grote uitdagingen van de energietransitie aan te pakken. Hierbij werd benadrukt dat leiderschap meer dan ooit het verschil kan maken en dat we blijven spreken uit hoop en vertrouwen.   

Oproep – Strategisch partnerschap en gezamenlijke verantwoordelijkheid 

Zuid-Holland is de sleutelregio voor de strategische autonomie van Nederland. Wat wij hier doen, bepaalt mede de koers van ons land. Daarom is het van belang dat we als bestuurders, directeuren, kennisinstellingen en beleidsmakers onze krachten bundelen. 

Er werd tijdens de conferentie ingezoomd op de energietransitie, en in het bijzonder op de verduurzaming van de industrie. Een thema dat vraagt om visie, samenwerking en lef. Verschillende sprekers, zelfs uit het buitenland, lieten hun licht schijnen op het thema. We zagen, ondanks de hitte deze dag, dat we aan de slag moeten. De nadruk lag op wat we kunnen en vooral moeten doen en wat al gedaan wordt. 

Versnelling is noodzakelijk 

De knelpunten blijven en de randvoorwaarden zijn niet op orde. Daardoor dreigen we onze doelen voor economische groei en CO₂-reductie in 2030 niet te halen. Dat kunnen we ons niet permitteren. 

Daarom zijn de Provincie Zuid-Holland en de Economic Board Zuid-Holland het Versnellingsprogramma gestart, waarin samen wordt gewerkt met partners. Hiermee brengen we investeringskansen voor onze regio in kaart en zoeken we naar oplossingen om belangrijke knelpunten zelf te verhelpen of met behulp van het Rijk en Europa. We vragen hernieuwd commitment van onze partners. Want alleen samen kunnen we de impasse doorbreken. 

Na de opening volgde een keynote van Malou Kroezen, Managing Director – Erasmus Center for Energy Transition. Zij gaf aan: 

“We varen momenteel met de energietransitie tegen de wind in, maar juist daarom is het belangrijk om de juiste koers te blijven varen. Momenteel zitten we nog in spagaat tussen verduurzamen en vestigingsklimaat maar we moeten naar én-én.” 

Malou beschreef de uitdagingen en kansen in Europa, Nederland en specifiek de regio Zuid-Holland. De uitdagingen zijn helder, zoals bijvoorbeeld netcongestie, een onzeker investeringsklimaat en het huidige politieke klimaat. Grote potentie is er op zee. Zuid-Holland heeft een unieke uitgangspositie vanuit industrie, haven, kennis en netwerken. Een aantal van haar tips:  

  • Binnen bedrijven kunnen we energiecoöperaties, flexibiliteitsdiensten, elektrificatie of opslaginitiatieven ondersteunen.  
  • Binnen de overheid kan er ruimte gemaakt worden in beleid voor systeemintegratie (in plaats van alleen zon of wind bijbouwen). 
  • In onderwijs en kennisinstellingen meer experimenteren en living labs versnellen en die ook openstellen voor bedrijven. 
  • In netwerken zoals de onze: projecten zichtbaar maken en opschalen. 

Na deze bemoedigende activerende woorden kwamen we tot nieuwe inzichten tijdens een panelgesprek met Maarten Neelis (Ministerie van Klimaat en Groene Groei), Leo Freriks (Siemens Energy en voorzitter Taskforce Energietransitie), Marjan Kreijns (The Green Village) en Sander Mertens (De Haagse Hogeschool). Het publiek kreeg stellingen voorgelegd waarna de panelleden meer zicht konden bieden op wat keuzes kunnen inhouden. Zoals dat de ideale wereld en de realiteit soms ver uit elkaar kunnen liggen. Het dilemma tussen investeringsklimaat enerzijds en energietransitie anderzijds werd duidelijk zichtbaar. En dat we vooral het gesprek moeten blijven voeren tussen bedrijfsleven en overheid en de focus op de uitvoering op orde krijgen het allerbelangrijkste zijn. 

Na een prachtig intermezzo van zangeres Jeanna uit Delft volgde een hands-on verhaal van Mark Smith, Team Lead Innovation – Energy and Circular bij InnovationQuarter (en lid Taskforce Energietransitie) over de rol van Energy Hubs. 

“We moeten van input naar impact.” Hij gaf concrete voorbeelden over verschillende typen energiehubs en waarom deze handig zijn. Hij vertelde over de Innovatietafel waterstof met als trekker Werkgevers Drechtsteden, een gevormde coalitie met veel partners die tot praktische resultaten leiden. Tot slot vertelde hij hoe een business case een investering kan worden, hoe Human capital hierbij kan helpen en de specifieke kansen voor Energiehubs in de regio Zuid-Holland. Tip van de dag: een stimuleringsprogramma Energiehubs. 

Last but not least, Louise Kingham, head of country UK & Senior Vice President Europe BP sprak ons beeldend en pragmatisch toe: 

“Het gaat om keuzes maken, hoe lastig dan ook. 

We moeten de juiste balans vinden tussen regelgeving en stimulansen… zodat bedrijven het vertrouwen hebben om te investeren, innoveren en groeien- hier in Europa. 

Succes bereiken we alleen als we de krachten bundelen. Met duidelijke afspraken, gezamenlijke transitiekaders en afgestemde energiestrategieën kunnen we werken aan een sterker en beter verbonden Europa. Dat zien we bijvoorbeeld in de samenwerking tussen het Britse Department for Energy Security and Net Zero en de plannen van de Europese Commissie om de energiemarkten nauwer op elkaar af te stemmen. Dat zijn goede signalen. Maar uiteindelijk draait het om meer concurrentievermogen. En daarvoor moet Europa scherp blijven op zijn strategische agenda om sterker en weerbaarder te worden.”   

Daarna konden de partners tijdens de borrel nog even napraten.

Foto’s: (C) Fred Libochant Fotografie
Den Haag / Provinciehuis / Groeiagenda Conferentie

 

 

 

 

 

 

 

 

Meer weten over de Groeiagenda Zuid-Holland? Kijk hier. 

Investeer in een cyberveilige energietransitie. Inzet is hard nodig, want de energietransitie versnelt — maar maakt onze energievoorziening tegelijkertijd kwetsbaarder. Daarom bundelen onder meer netbeheerders, industrie, kennisinstellingen en overheden nu hun krachten in de Innovatiecoalitie Cyberveilige Energietransitie die vandaag officieel van start is gegaan. Zij nemen het initiatief om samen te innoveren en te investeren in de cyberveiligheid van slimme energienetten (smart grids) en energieketens. De groep deed de oproep tijdens de “Kennissessie: hack-out scenario”, bij The Green Village op de TU Delft.

Onder regie van Economic Board Zuid-Holland richt de innovatiecoalitie zich in eerste instantie op het ontwikkelen van intelligente energienetwerken (smart grids) en -ketens die aan de basis veilig zijn ontworpen (secure by design) en op het ontsluiten van investeringen en financieringsmogelijkheden. Van toegepast onderzoek, testen in de (field) labs naar toepassing in de praktijk: de coalitie wil de in de regio aanwezige kennis vertalen naar innovaties en opschalen naar rendabele businessmodellen. Zo ontstaat maatschappelijke vernieuwing mét economische impact.

De gezamenlijke ambitie is dat Zuid-Holland de voortrekkersrol pakt in een energievoorziening die vanaf het ontwerp veilig, betrouwbaar én interoperabel is: secure by design.

Netwerken, apparaten en toepassingen moeten vanaf het ontwerp veilig en goed samenwerkend zijn. Om cyberaanvallen te beperken en betrouwbare data-uitwisseling binnen de energieketens te garanderen, is een zorgvuldige balans tussen vertrouwelijkheid, integriteit en beschikbaarheid van data cruciaal voor het veilig en betrouwbaar ondersteunen van zowel strategische doelen als operationele processen. 

Innovatiecoalitie Cyberveilige Energietransitie

De coalitie is opgericht door Economic Board Zuid-Holland, TNO, TU Delft, KPN, Stedin, Batenburg Techniek, Technolution, the Green Village, Provincie Zuid-Holland, InnovationQuarter en Security Delta (HSD) in samenwerking met Havenbedrijf Rotterdam, Westland infra, Dutch Institute for Vulnerability Disclosure (DIVD), European Network for Cyber Security (ENCS), Greenport West-Holland, Topsector ICT, gemeente Den Haag, TU PowerWeb Institute, Living Lab Scheveningen, Campus@Sea, Duurzaamheidsfabriek en Hi Delta.

Kennissessie: hack-out scenario

De coalitie deed de oproep op 8 juli 2025 tijdens de ‘Kennissessie: hack-out scenario’ bij The Green Village op de TU Delft. Dit evenement daagt leveranciers van energiemanagementsystemen uit om hun systemen te laten testen door een team van studenten en een expertteam met ethische hackers, met als doel eventuele kwetsbaarheden vroegtijdig te identificeren. Het hackevenement zelf vindt plaats op 25 november en 4 december van dit jaar. Meer informatie: Kennissessie: hack-out scenario – The Green Village.

 Meer achtergrond

Zo’n 800 partijen werken in Nederland aan de energietransitie: van beheerders van elektriciteitsnetwerken, zonneparken, windmolens, warmtenetten tot fabrikanten en leveranciers van batterijen, transformatoren en laadpalen. Energieketens – de weg die energie aflegt van opwekking tot de gebruikers – verlopen via een complex samenspel van hardware, software, infrastructuren en leveranciers. Digitale technologieën kunnen deze ketens efficiënter, beter beheersbaar en betaalbaarder maken. Bijvoorbeeld door vraag en aanbod van energie real-time op elkaar af te stemmen en storingen sneller te signaleren en op te lossen.

Toenemende digitalisering maakt energieketens kwetsbaar

Cyberaanvallen op smart grids of manipulatie van data-uitwisseling vormen daarbij reële risico’s. Zulke incidenten kunnen leiden tot grootschalige storingen in de energievoorziening, economische schade en verlies van controle over vitale infrastructuur. Zonder voldoende aandacht voor cyberveiligheid kan digitalisering de energietransitie juist vertragen en een bedreiging worden voor economische groei, innovatie en leveringszekerheid.

Secure by design als basis voor een betrouwbare energievoorziening

Elf organisaties in Zuid-Holland pleiten nu voor structurele investeringen en samenwerking. Netwerken, apparaten en toepassingen moeten vanaf het ontwerp veilig en goed samenwerkend zijn: secure by design én interoperabel. Om cyberaanvallen te beperken en betrouwbare data-uitwisseling binnen de energieketens te garanderen, is een zorgvuldige balans tussen vertrouwelijkheid, integriteit en beschikbaarheid van data cruciaal voor het veilig en betrouwbaar ondersteunen van zowel strategische doelen als operationele processen.

 Kansen voor Zuid-Holland in cyberveilige energietransitie

Dit is een internationaal vraagstuk dat om gezamenlijke oplossingen vraagt – een opgave waarvoor deze partijen zich actief gaan inzetten. Zuid-Holland heeft alles in huis om hierin het voortouw te nemen: toonaangevende kennisinstellingen, een sterke industriële basis, een innovatieve energie-infrastructuur, geavanceerde lab- en testfaciliteiten, ethische hackers, krachtige publiek-private samenwerkingen en contacten met internationale partners. Maar geen enkele partij kan dit alleen. Daarom bundelen onder meer netbeheerders, industrie, kennisinstellingen en overheden nu hun krachten in de Innovatiecoalitie Cyberveilige Energietransitie.

Foto credits: The Green Village / Robèrt Kroonen

De kracht van Zuid-Holland

Ons land staat voor vele uitdagingen de komende periode, zo ook de regio Zuid-Holland. Hoe kunnen we in deze tijd toch verschil maken? De EBZ is, samen met partners, druk bezig om het Versnellingsprogramma Zuid-Holland vorm te geven. Dit programma richt zich op het versterken van het investeringsklimaat en het benutten van kansen binnen de regio. We zijn in gesprek met de vele samenwerkingspartijen uit het bedrijfsleven, onderwijs en de overheid om de kansen in onze provincie in kaart te brengen.

Daarnaast heeft de EBZ taskforce Technologische Industrie in maart 2025 de aangescherpte ActieAgenda Technologische Industrie gelanceerd. Daarin is met name de context veranderd: meer gericht op concurrentievermogen en strategische autonomie. Er is namelijk een enorm belang bij de technologische industrie. De sector omvat 6.600 bedrijven, biedt werk aan 123.000 FTE en genereert een omzet van €56 miljard met een toegevoegde waarde van €23 miljard. Het is de groeimotor van Zuid-Holland met sterke kennisinstellingen en veel starters. Uitdagingen in deze sector zijn onder meer talenttekort, ruimtegebrek en geopolitieke onzekerheden. Met het Versnellingsprogramma Zuid-Holland willen we werken aan oplossingen voor deze uitdagingen.

Van uitdagingen in de technologische industrie naar technologische industrie met ‘schwung’

De missie van de EBZ is om het investeringsklimaat in de regio te versterken. Taskforces richten zich binnen de EBZ op specifieke uitdagingen. Voor de technologische industrie ligt deze in de diversiteit van de sector. Er gebeurt heel veel: van technologische innovaties in de kassen in het Westland en ambachtelijk handwerk op de scheepswerf tot onderzoek in quantumtechnologie. De technologische industrie in zijn geheel is wel de groeimotor voor Zuid-Holland:

  • 6.600 bedrijven met twee of meer werknemers
  • Biedt werk aan 123.000 FTE – 6% van de Zuid-Hollandse werkgelegenheid
  • Omzet van €56 mld en toegevoegde waarde €23 mld. (2023)
  • Ondernemende regio: meeste starters in de sector in Nederland
  • Krachtige kennis en kunde: 3 universiteiten, 2 UMC’s, 4 hogescholen en 10 mbo-instellingen

Hoe kunnen we de potentie van deze sector ontsluiten? De knelpunten die in heel Nederland voelbaar zijn, spelen ook hier. Zo is er het gebrek aan talent en de zoektocht naar voldoende ruimte en stroomaansluitingen. Daarbij speelt ook de onzekere handelssituatie door geopolitieke spanningen een rol. Hoe maken we tastbaar waar de regio voor staat aan uitdagingen, ook met het oog op de komende verkiezingen? Mensen willen aan iets wezenlijks en duurzaam bijdragen, het moet ‘schwung’ hebben om in de Nederlandse technologische industrie te werken. Het verhaal moet de kracht van Zuid-Holland laten zien, met een duidelijke boodschap voor de beoogde doelgroep. Taskforceleden gelden als ambassadeurs van de technologische industrie.

OceancoZo was op 20 juni de EBZ te gast bij jachtbouwer Oceanco, waar ambacht en hoogtechnologie samenkomen met een sterke focus op duurzaamheid en circulair denken. Voorzitter Arie van Andel, tevens CTO van Oceanco, nam ons mee in de wereld van zijn bedrijf. Bij deze jachtbouwer komen vele ambachten en kennis bij elkaar. Van custom-made timmerwerk tot hoogtechnologische elektrische installaties. Oceanco ziet het als haar taak om het duurzame en circulaire denken toe te passen. En dat zie je overal terug, in de jachten zelf, op de werven, bij hun focus op de klant die duurzaamheid als vereiste heeft. Het kijkje op de werf gaf de EBZ-leden een indrukwekkend beeld van de jachtenbouw, een branche in Nederland van wereldwijd toonaangevende klasse. Wat de internationale toppositie van de sector onderstreept.

Wat steeds duidelijker wordt, is dat dit het moment is om keuzes maken: welke ketens zijn cruciaal voor Nederland en wil je behouden? In Zuid-Holland zijn we ijzersterk in bijvoorbeeld de maritieme sector, in de tuinbouw en in quantumtechnologie. Hoe kunnen we samenwerken op waarden en sectoren weerbaarder maken? Dit is een vraagstuk waar de EBZ taskforce technologische industrie samen met de EBZ taskforce Human Capital aan de slag gaat. Zoals in de microchiptechnologie, met het programma Beethoven. Een mooi voorbeeld van een meerwaarde in samenwerking tussen onderwijs, overheid en het bedrijfsleven.

Van startup naar scale-up

De regio Zuid-Holland staat hoog op de lijst van DeepTech en Impact startups maar kampt met versnippering van initiatieven en gebrek aan ruimte en netcapaciteit. Er wordt ingezet op datagedreven monitoring, opschaling en gezamenlijke activering om startups te ondersteunen en het ecosysteem te versterken. Een van de uitdagingen is de transitie van startup naar scale-up en vervolgens naar marktleider. Die loopt nog niet soepel. Maaike Zwart, wethouder gemeente Delft, neemt ons mee met wat we beter kunnen doen op het gebied van startups en scale-ups in onze regio. Zuid-Holland staat op nummer twee als startup/scale-up regio. Om verder te groeien moeten we de slag maken van praten naar doen. Maar ook hier spelen het gebrek aan ruimte en netcongestie een rol. In het ecosysteem zijn er een aantal punten die wringen. Waaronder:

  1. We hebben 150 losse initiatieven die zich richten op startups en scale-ups. Hierdoor weten ondernemers niet waar ze moeten zijn met hun vragen.
  2. We hebben de sector niet scherp genoeg in beeld. Daarom kunnen we niet op tijd ergens op reageren en activeren.

Op de schaal van Zuid-Holland kunnen we ons geen onderling concurrentiedenken veroorloven. Juist in samenwerking worden we sterk. In Europa zit op dit thema energie; er is een EU-commissaris voor de startup scale-upstrategie. We moeten een gezamenlijk verhaal over Zuid-Holland hebben. In lijn met het Draghi-rapport en de EU Strategy Startup & Scale-up zetten we daarom in op:

  1. Datagedreven ontwikkeling: met meer monitoring van de startupinitiatieven
  2. Opschaling: meer succesvolle initiatieven helpen naar de volgende fase
  3. Activering van initiatieven: gezamenlijk de uitdagingen van ondernemers adresseren

Met deze uitdagingen in gedachten, is het van cruciaal belang om gerichte acties te ondernemen. Momenteel wordt gewerkt aan de financiering van de Startup & Scale-up Programma Zuid-Holland. Parallel daaraan wordt besloten of dit programma wordt ondergebracht bij de EBZ. We houden u uiteraard op de hoogte van de ontwikkelingen.

Ten slotte

Ter afsluiting van de bijeenkomst namen we afscheid van twee EBZ-leden, Marja van Bijsterveld, burgemeester van Delft en Annetje Ottow, bestuursvoorzitter Universiteit Leiden. EBZ-voorzitter Femke Brenninkmeijer bedankte hen voor hun langdurige en actieve inzet voor de Economic Board Zuid-Holland en de regio.