Op de EBZ-Voorjaarsbijeenkomst 2025 hield keynote speaker Dirk De Bilde, CEO Siemens Nederland, een vlammend betoog over de noodzaak van internationaal talent. Met de omslag van ‘klassiek’ ingenieurswerk naar een digitale omgeving zijn er in de technische sector veel kenniswerkers met een specifiek talent nodig. EBZ-voorzitter Femke Brenninkmeijer vertelde over hoe we dit IN Zuid-Holland aanpakken met de ecosystemen rondom onderwijsinstellingen, waar bedrijven kunnen aansluiten. Haar verhaal sloot naadloos aan bij het welkomstwoord van Bouke Arends, burgemeester van gemeente Westland, die de genodigden welkom heette in het World Horti Center, het hart van de glastuinbouw.

 

Netwerk van triple helix

Op deze netwerkbijeenkomst met het thema Internationaal Talent waren zo’n zeventig bestuurders uit de overheid, kennisinstellingen en bedrijven – de zogenaamde ‘triple helix’ – aanwezig. Burgemeester Arends gaf in zijn welkomstwoord aan waar het belang én de uitdagingen van het Westland liggen. Want als een van de meest innovatieve en krachtige economische clusters van Nederland is de tuinbouw van wereldbelang. De vindingen van de Nederlandse tuinbouwsector maken lokale productie overal ter wereld mogelijk. Zo wordt betaalbaar en gezond voedsel toegankelijk voor tientallen miljoenen mensen. De uitdaging ligt hier onder andere in het aantrekken van geschoolde mensen, praktisch én steeds meer technisch.

Femke Brenninkmeijer heette namens de EBZ iedereen welkom op deze voor de EBZ symbolische locatie: het World Horti Center is de plek waar bedrijfsleven, onderwijs en overheid bij elkaar komen. Ze verhaalde over de inspiratie die ze opdeed op haar reis in India. Daar vliegen ze de innovatie aan met ‘Jugaad’: voor alles is een oplossing. Het kent vier basisprincipes:

  1. Probeer van een probleem een kans te maken
  2. Houd het eenvoudig
  3. Doe meer met minder
  4. Leer om te improviseren

Deze principes neemt ook de EBZ mee in het Versnellingsprogramma Zuid-Holland. In dit programma onder de GroeiAgenda Zuid-Holland uit 2021 maken we nieuwe investeringskansen inzichtelijk en halen we hernieuwd commitment op bij onze partners. Wat Femke verder is opgevallen in de eerste maanden als EBZ-voorzitter is de sterke regionale onderwijsstructuur, met gedreven bestuurders die samenwerken.

Dit illustreert hoe de onderwijsinstellingen als ecosysteem functioneren in de regio en zo een hele sterke onderwijs- en kennisinfrastructuur creëren waarop het bedrijfsleven, groot en klein, kan aansluiten. Dit past perfect in de jugaad-benadering: overheid en bedrijfsleven werken samen en delen voorzieningen, waardoor de maatschappelijke impact hoog is.

Femke: “Ook al zorgt het kabinet voor onzekerheid, in Zuid-Holland gaan we door door slim te handelen. We gaan ons goud verzilveren!”

 

Eerlijke discussie

Als laatste gaf Dirk De Bilde, CEO van Siemens Nederland, een inkijk over hoe zij omgaan met de uitdagingen die de arbeidsmarkt op dit moment biedt. Door de digitalisering veranderen de vereisten aan personeel. Technisch geschoolde mensen zijn steeds belangrijker geworden. En die worden ook gezocht op internationaal niveau. Er werken nu mensen van zo’n vijftig verschillende nationaliteiten.

“We ervaren telkens weer dat het geen fabeltje is dat meer diverse teams beter presteren. Onze buitenlandse medewerkers brengen nieuwe perspectieven mee. Ze plaatsen vraagtekens bij waar we zelf zonder nadenken aan voorbijlopen. Zo houden ze ons scherp.”

Maar Siemens is geen pleitbezorger voor het onbeperkt aantrekken van buitenlands talent. De discussie hierover moet eerlijk, kritisch en genuanceerd worden gevoerd. Met aandacht voor de keerzijde die arbeidsmigratie heeft, bijvoorbeeld op de woningmarkt en voor de sociale cohesie.

Bij Siemens stellen ze altijd de vraag: waarom hebben we deze mensen nodig? Op hun twee kerndomeinen – industriële automatisering en gebouwentechniek – zijn technische kenniswerkers met een specifiek profiel onontbeerlijk. Als bedrijf neemt Siemens zijn verantwoordelijkheid, met oog voor de maatschappelijke impact. Ze trekken niet zomaar personeel uit het buitenland aan; ze werken met functieprofielen met een specifieke ‘deskundigheidsvereiste’, die een meerwaarde voor de Nederlandse economie opleveren.

foto’s: Thierry Schut

Verantwoordelijkheid

Om aantrekkelijk te blijven voor internationaal talent als woon- en werkland moeten we samen de handschoen oppakken. En dat gaat over investeringen in taalonderwijs, integratie, om de sociale landing van mensen te verbeteren. De Bilde roept op om alert te blijven op de maatschappelijke impact van de komst van kennismigranten en ervoor te zorgen dat de samenleving de meerwaarde van hun aanwezigheid ziet en voelt.

De echte wereld is steeds meer verbonden met de digitale wereld. Siemens gaat structureel met scholen en overheid strategisch vooruitkijken. Samen zorgen ze dat het onderwijs inhoudelijk up-to-date blijft. Zo blijft de technische industrie duurzaam innovatief en kan Nederland haar positie als technologieland verstevigen.

De EBZ heeft volop aandacht voor het aantrekken en behouden van internationaal talent. Want als studenten over de grenzen heen leren en gaan werken, zullen ook de diplomatieke banden versterken in een wereld die steeds meer met elkaar verbonden is. Als we willen dat Nederland aantrekkelijk blijft voor nationale en internationale bedrijven en haar innovatiekracht behoudt, moeten we af van het kortetermijndenken en investeren in structurele oplossingen. De Tweede Kamer heeft in ieder geval onze boodschap gehoord en de verplichte Taaltoets Anderstalig Onderwijs uit haar plannen geschrapt.

Nederland staat op een kantelpunt. De halfgeleiderindustrie bepaalt of we in de toekomst nog grip hebben op onze economie, veiligheid en digitale infrastructuur. Chips zijn essentieel voor alles: van slimme mobiliteit en energienetwerken tot AI, defensie en gezondheidszorg. In deze sector hebben we een unieke internationale positie – maar die staat onder druk.

Op woensdag 4 juni vergadert de Tweede Kamer over de halfgeleiderindustrie en het Nationaal Versterkingsplan Microchiptalent. De Economic Board Zuid-Holland en Beethoven Zuid-Holland hebben onderstaand position paper gepubliceerd.

 

Wat bedrijven nodig hebben is talent, talent én talent

Nederland staat op een kantelpunt. De halfgeleiderindustrie bepaalt of we in de toekomst nog grip hebben op onze economie, veiligheid en digitale infrastructuur. Chips zijn essentieel voor alles: van slimme mobiliteit en energienetwerken tot AI, defensie en gezondheidszorg. In deze sector hebben we een unieke internationale positie – maar die staat onder druk.

De bottleneck? Niet technologie. Niet geld. Maar mensen. Zonder voldoende technisch talent stagneert de groei. Zonder gedeelde faciliteiten komen start-ups niet van de grond en groeien deze niet door tot scale-ups. En zonder strategisch beleid verliest Nederland zijn autonomie in een keten die steeds geopolitieker wordt.
De toekomst vraagt om kennisgericht industriebeleid.

De regio Zuid-Holland heeft gerenommeerde mbo, hbo en wo-onderwijsinstellingen, een sterke maakindustrie  en een groeiend deeptech-ecosysteem. Onze provincie kan en wil zich verder ontwikkelen tot een hub waar  talent, innovatie en productie samenkomen. Hieraan bouwen we o.a. met het programma Beethoven Zuid-Holland, onderdeel van het Nationaal Versterkingsplan Microchiptalent. In deze eerste maanden heeft Zuid-Holland in hoog tempo dit Beethoven-programma opgestart en de eerste studentengroei is komende  september al zichtbaar (zie www.beethovenzuidholland.nl).

Talent is de sleutel tot een autonome en innovatieve semicon-sector
De grootste bottleneck in de halfgeleiderindustrie is niet technologie, maar talent: techniek begint bij technici. De vraag naar goed opgeleide technici en engineers in deze sector is groter dan ooit – en groeit met dubbele cijfers. In Zuid-Holland leiden wij daarom de komende jaren 2000 extra technici op. Indien nodig kunnen we onze inzet verhogen; Zuid-Holland leidt immers ruim 50% van de technici in Nederland op. Onze regio neemt verantwoordelijkheid: en investeert fors in techniekonderwijs, leven lang ontwikkelen (LLO) en shared learning facilities. Denk aan:

  • Opschalen van opleidingen via werving en onderwijsontwikkeling, onder andere met ROC Mondriaan en TU Delft.
  • Een Semicon Learning Point, dit is een samenwerkingsverband tussen onderwijsinstellingen en bedrijven, gericht op het bieden van flexibel en praktijkgericht onderwijs in de halfgeleidertechnologie.
  • Een onderwijs-cleanroom in Delft voor hands-on training met semicontechnologieën. Een cleanroom is een speciaal ontworpen ruimte met strikte controle over verontreinigingen, essentieel voor de productie van halfgeleiders.

Het opleiden van ruim de helft van alle technici in Nederland vraagt om stabiele financiering. Ook technische opleidingen leiden onder de structurele bezuinigingen van het huidig kabinet en de voorgenomen Wet Internationalisering in Balans (WIB). Bezuinigen op kennis betekent bezuinigen op strategische autonomie. Daarom onze oproep: zorg voor stabiele basisfinanciering en biedt voor bestaande opleidingen een uitzondering op de WIB en bijbehorende Taaltoets (in lijn met Motie Krul).

Strategische autonomie vereist investering in de hele waardeketen
Halfgeleiders zijn de belangrijkste grondstof van onze digitale samenleving, maar ze zijn ook inzet van geopolitieke rivaliteit. Of het nu gaat om sancties tegen China, exportrestricties vanuit de VS of Europese zorgen over leveringszekerheid – de wereldwijde chipsketen staat onder druk. Voor een land als Nederland, dat innoveert aan de wereldtop, is strategische autonomie daarom geen luxe, maar noodzaak.

Start-ups en scale-ups in o.a. Delft, Rotterdam en Leiden pionieren met AI-chips, quantum, fotonica, medische en ruimtevaarttoepassingen. De vraag is niet alleen hoe we deze positie vasthouden. De echte vraag is: waar ontstaat de volgende ASML? Die zal niet zomaar ontstaan – daarvoor is een samenhangend ecosysteem nodig waarin hightech bedrijven eenvoudig kunnen opschalen zonder te verhuizen naar het buitenland.

Investeren in regio’s die voorop lopen is cruciaal om de technologie en innovaties van morgen veilig te stellen. Kijk daarbij naar innovaties binnen de gehele waardeketen van chipmachine tot chip, zodat Nederland meerdere control points in handen kan krijgen in de toekomst. Daarom onze oproep: positioneer sterke regio’s voor een leidende rol in de ontwikkeling en uitrol van sleuteltechnologieën in het algemeen en chiptech in het bijzonder.

Shared facilities als vliegwiel voor innovatie en doorgroei
Start-ups en scale-ups zijn het vliegwiel van innovatie in de halfgeleiderindustrie – maar zonder toegang tot hoogwaardige faciliteiten remt hun groei. Waar grote bedrijven hun eigen cleanrooms, testlabs enbassemblagevoorzieningen hebben, missen jonge en gespecialiseerde bedrijven die middelen. Daardoor wordt baanbrekende kennis te weinig gevaloriseerd, wordt doorgroei bemoeilijkt en dreigen veelbelovende innovaties naar het buitenland te verdwijnen.

De kracht van de Nederlandse semicon zit niet alleen in ASML – maar juist in het brede netwerk van MKB, toeleveranciers, deeptech-startups en kennisinstellingen. Shared facilities – gedeelde cleanrooms, packagingen testinfrastructuur, prototypingcentra – zijn hierin essentieel. Ze maken samenwerking mogelijk, verlagen instapdrempels en versnellen time-to-market. Shared facilities zijn niet alleen “handig” – ze zijn cruciaal. Niet alleen voor start-ups, maar voor het hele ecosysteem. Daarom onze oproep: investeer in regionale shared facilities van nationaal belang.

Een Beethoven-programma voor elke sleuteltechnologie, tekortsector en defensie
De urgentie is helder. De Nederlandse kenniseconomie moet fors inzetten op het aantrekken, opleiden en behouden van talent. Dat geldt voor de halfgeleiderindustrie, maar eveneens voor alle andere sleuteltechnologie, voor de tekortsectoren en zelfs voor de hernieuwde ambities op defensie. Dat vereist dat we fors investeren in kennis vanuit een Kabinetsbrede inzet. Zuid-Holland levert al op alle fronten – en kan nog veel meer betekenen voor de nationale en Europese ambities.

Daarom vragen wij de Tweede Kamer:
• Investeer in kennisgericht industriebeleid met een Kabinetsbrede inzet.
• Zorg voor stabiele basisfinanciering en biedt voor bestaande opleidingen een uitzondering op de WIB en bijbehorende Taaltoets (in lijn met Motie Krul).
• Positioneer sterke regio’s voor een leidende rol in de ontwikkeling en uitrol van sleuteltechnologieën in het algemeen en chiptech in het bijzonder.
• Investeer in regionale shared facilities van nationaal belang.

Investeer niet alleen in technologie, maar in het vermogen om die technologie hier te ontwikkelen, te maken en toe te passen. Zuid-Holland is er klaar voor.

 

Download de position paper