Economische monitor 2022: Zuid-Holland in een onstuimige wereld

Een onstuimige wereld waarin er sprake was van een coronapandemie, waarin Brexit is geïmplementeerd, waarin de oorlog in Oekraïne economische gevolgen heeft, waarin inflatie ons allen, zakelijk en privé, bezig houdt en waarin we in groeiende sectoren grote personeelstekorten hebben. Onstuimig als thema voor de Economische Monitor Zuid-Holland kunnen we dus dubbel onderstrepen.

De belangrijkste economische inzichten

Wat heeft deze onstuimige omgeving voor invloed op de economie in Zuid-Holland? Om hier inzicht in te krijgen, is op 9 november de Economische Monitor Zuid-Holland gepresenteerd. Deze monitor biedt inzicht in economische kerncijfers van Zuid-Holland en in randvoorwaarden voor groei. We zien hierin terug dat de Zuid-Hollandse economie achter blijft binnen Nederland, maar harder groeit dan Europese vergelijkbare regio’s. Zuid-Holland is met provincie Noord-Brabant de provincie met de meeste vestigingen in de maakindustrie. De regio is zeer internationaal georiënteerd, maar er is een schaarste aan ruimte om grote projecten naar de regio te halen. Naast schaarste aan ruimte, zien we ook dat de krapte op de arbeidsmarkt in de regio is opgelopen tot een historisch hoog niveau. Het tekort aan vooral technisch geschoold personeel is groot en belemmert de uitvoering van bijvoorbeeld de energietransitie. De regio speelt met de Groeiagenda Zuid-Holland op al deze ontwikkelingen in en stimuleert een brede welvaart, wat met de onstuimige factoren een grote uitdaging is.

Doel van de Economische monitor

De monitor draagt eraan bij dat alle sleutelspelers in de regio een gedeeld beeld hebben waar Zuid-Holland nu staat en welke uitdagingen er op de regio afkomen. De vele informatie die gedurende het jaar versnipperd langskomt, is in deze monitor gebundeld. Op die manier kunnen we als regio met elkaar in gesprek over waar we naartoe willen streven. De monitor is essentieel om de doelen uit de Groeiagenda Zuid-Holland te realiseren.

Linco Nieuwenhuyzen, voormalig secretaris EBZ: “De cijfers in de monitor laten zien dat Zuid-Holland een aantrekkelijke regio is om oplossingen voor maatschappelijke opgaven te bedenken en te vermarkten. Kijk bijvoorbeeld naar de cijfers over scale-ups en investeringen van buitenlandse bedrijven. Dat is echt goed nieuws, want juist deze bedrijven zorgen voor economische groei, maatschappelijke impact en betekenisvol werk – belangrijke doelen van onze gezamenlijke Groeiagenda. Deze bedrijven gaan er hopelijk ook voor zorgen dat de achterblijvende private R&D-uitgaven omhoog gaan. Ook grote projecten vanuit onder andere het Groeifonds kunnen helpen om die trend te keren. Maar dan moeten we met elkaar wel zorgen voor voldoende goed opgeleide mensen en fysieke ruimte.”

De monitor heeft een focus op inzicht verkrijgen. Hiermee kunnen we de beelden die we van de regio hebben bijstellen of bevestigen. Het is een bron die gedurende het komende jaar leidend is, bijvoorbeeld voor het opstellen van het meerjarenplan (2023-2026) van InnovationQuarter.

Download hier de Economische monitor Zuid-Holland 2022.

Nieuwe subsidie van €93.000 voor Human Capital deelakkoord Van Bank naar Bouw en Techniek

De Human Capital Agenda werkt samen met 69 partners aan de verbetering van de arbeidsmarkt in de provincie Zuid-Holland. Een speerpunt binnen Human Capital is het personeelstekort in de bouw- en technieksector. Bouwend Nederland, Techniek Nederland, LeerWerkAkkoord Rotterdam en Economic Board Zuid-Holland hebben de handen ineen geslagen om hier verandering in aan te brengen, middels het project ‘Van Bank naar Bouw en Techniek’, het antwoord op personeelstekort in de bouw- en technieksector.

Door de nieuwe subsidie van € 93.000 vanuit de Provincie Zuid-Holland is het mogelijk om dit succesvolle project, wat in 2019 is gestart, voort te zetten en uit te breiden. Er worden bij de uitvoering extra activiteiten en inspanningen verricht om mensen die afvloeien uit een financiële sector te interesseren en te begeleiden bij het oriënteren en ontwikkelen voor een financiële functie in de bouw, infra- of installatietechniek. Hierbij wordt er naar reeds succesvolle zij-instromers gekeken als voorbeeld voor volgende kandidaten en bedrijven. Naast informatie, tools en bijeenkomsten voor kandidaten en bedrijven worden er inloopdagen georganiseerd en er is een intensieve samenwerking met het UWV en het RMT voor een overzicht van de opleidingsmogelijkheden.

Dit deelakkoord sluit naadloos aan op twee routes van de Human Capital Agenda (zie hier een overzicht van alle zeven routes), namelijk: route 2 ‘van werk naar werk’, waarbij het mogelijk wordt gemaakt dat werknemers kunnen overstappen van de ene sector naar een andere sector, en route 5 ‘meer mensen naar techniek’, waarbij het doel is om de instroom naar de technische branche te vergroten. Banen in de financiële sector dreigen te verdwijnen door automatisering en in de bouw- en technieksector is er juist een tekort aan financiële krachten. Met dit project slaan we de brug tussen deze constateringen.

Aad van Pelt, Strategisch Projectadviseur Human Capital: “We staan voor een aantal routes als projectteam aan de lat, twee daarvan zijn deze routes binnen de Human Capital Agenda van Zuid-Holland. Dit programma is een prachtig voorbeeld van hoe we daar op in kunnen spelen in onze provincie. Het is een schoolvoorbeeld van de overstap naar een andere sector, met behoud van je specialisme”.

Zie ook het nieuwsbericht en de website van Bouwend Nederland via: https://www.bouwendnederland.nl/actueel/nieuws/29177/van-bank-naar-bouw-en-techniek-verder-in-zuid-holland.

Wil jij als bedrijf, overheidsinstelling of onderwijsinstelling mee doen met de Human Capital Agenda? Neem dan contact met ons op via de contactgegevens van het programmateam op onze website

Fedde Sonnema, voorzitter taskforce Circulaire Economie: “De grondstoffentransitie in Zuid-Holland vraagt onder meer om ruimte voor innovatieve scale-ups”

Hij staat aan het roer van zowel de Biotech Campus Delft als de Delftse locatie van DSM, wereldwijd actief in voeding, gezondheid en biotechnologie. Als voorzitter van de taskforce Circulaire Economie van de Economic Board Zuid-Holland (EBZ) roept Fedde Sonnema regionale bestuurders op om ruimte vrij te maken voor jonge ondernemers. “We hebben hun frisse inzichten hard nodig voor de transitie naar hernieuwbare grondstoffen.” Wat is daar nog meer voor nodig? En hoe speelt de Circulaire Actieagenda daarop in?

Circulaire Actieagenda

Zuid-Holland wil zich ontwikkelen tot dé duurzame grondstoffenhub voor de chemie. Om die ambitie waar te maken, presenteren sleutelspelers uit de regio deze maand de nieuwe Circulaire Actieagenda, met de doelen en concrete acties voor de komende jaren. Fedde benadrukt het regionale belang van de grondstoffentransitie: het vervangen van fossiele grondstoffen door hernieuwbare grondstoffen voor materialen, chemische producten en brandstoffen. “Als we deze grondstoffentransitie ergens kunnen realiseren, dan is het hier. Om die kansen te benutten, is goede onderlinge samenwerking binnen de triple helix van bedrijven, overheid, onderwijs- en kennisinstellingen essentieel. In de Actieagenda besteden we veel aandacht aan deze samenwerking.”

Achterstand inlopen door innovatie

Met de goed gereputeerde universiteiten, de grote industriële diversiteit en het havencomplex ziet Fedde enorme economische mogelijkheden voor Zuid-Holland. “Een prachtige basis. Toch blijven we achter op andere regio’s in groei en duurzame ontwikkelingen.” Aan het kennisniveau kan dat niet liggen, volgens Fedde. De grootste inhaalslag is wat hem betreft te behalen op het vlak van innovatie. “Om innovatieve scale-ups de ruimte te bieden om zich te ontwikkelen, hebben we ondersteuning van de regionale en nationale overheid nodig. We moeten onderlinge concurrentie voorkomen en als regio een duidelijk beeld naar Europa uitdragen als dé hub voor circulaire grondstoffen.”

“We doen wereldwijd een van de eerste pilots met alle schakels in de keten van plasticrecycling op commerciële schaal.”

Agendapunt 1: hoogwaardig recyclen op industriële schaal

Om die ambitie behapbaar te maken, focust de Circulaire Actieagenda op een afgebakend onderdeel van de Zuid-Hollandse industrie: het chemisch-industrieel complex van Rotterdam. “Hier kunnen we op dit moment de grootste impact maken”, licht Fedde toe. “Door op industriële schaal afval in te zamelen, te sorteren en te recyclen tot hoogwaardige circulaire grondstoffen willen we het gebruik van fossiele brandstoffen in de industrie reduceren.”

Ketensamenwerking

Een van de acties daartoe is een ketensamenwerking in het demonstratieproject Demo Circulaire Plastics Zuid-Holland. Dit is een initiatief van afvalverwerker Renewi, plasticrecycler Umincorp, Shell en Vopak, wereldleider in opslag en overslag van vloeibare bulk. Havenbedrijf Rotterdam, InnovationQuarter en TNO bieden support bij dit project. “Hiermee bouwen we wereldwijd een van de eerste pilots waarin alle schakels in de keten van plasticrecycling op commerciële schaal zijn vertegenwoordigd. We voorzien bovendien een belangrijke rol voor de Rotterdamse haven als het gaat om de import, opslag en distributie van pyrolyse-olie. Dit is een circulaire grondstof die ontstaat door chemische recycling van het plastic afval dat niet geschikt is voor mechanische recycling.”

Agendapunt 2: Groei in biogrondstoffen voor materialen en biobrandstof

“Maar als samenleving hebben we meer grondstoffen nodig dan we met recycling kunnen terugwinnen”, vervolgt Fedde. “Grondstoffen uit biomassa, biogrondstoffen, leveren een essentiële aanvulling. Rotterdam heeft nu al het grootste biogrondstoffencluster ter wereld en dat gaat aanzienlijk groeien.” Hij geeft aan dat oliebedrijf Neste een miljardeninvestering heeft aangekondigd om de bestaande raffinaderij in Rotterdam uit te breiden voor hernieuwbare producten. “Shell en andere grote bedrijven hebben soortgelijke investeringen aangekondigd. Dat zijn fantastische ontwikkelingen die echt bijdragen aan de toekomst van een duurzaam industrieel complex, en die leiden tot een enorme reductie van de CO2-uitstoot in de keten. Daarnaast willen we in Zuid-Holland jonge, innovatieve mkb-bedrijven die materialen produceren met nieuwe technologieën op basis van biogrondstoffen gericht ondersteunen en ruimte bieden om hier te groeien.”

Agendapunt 3: CO2 als grondstof

Op de lange termijn ziet Fedde een grote potentie in CCU, carbon capture and utilisation: CO2 opvangen en omzetten in eiwitten, kunststoffen en brandstoffen. “Ik verwacht dat dit over tien jaar een substantiële bijdrage levert aan de industrievergroening. Juist omdat de randvoorwaarden voor deze ontwikkeling hier worden ingevuld: beschikbaarheid en infrastructuur voor groene elektriciteit, waterstof en CO2. Daarom moeten we nu de innovatieve bedrijven die investeren in onderzoek en pilotinstallaties ondersteunen en (fysieke) ruimte bieden.”

“We bieden biotechstart-ups een omgeving waar alles is geregeld en zij zich volledig op hun innovatieve producten en technologieën kunnen richten.”

Van exclusieve DSM-locatie naar open innovatiecampus

Sinds een aantal jaar stelt DSM haar kennis en faciliteiten beschikbaar voor jonge, innovatieve biotechbedrijven om de grondstof- en eiwittransitie aan te jagen. In 2019 besloot het bedrijf samen met de TU Delft, de gemeente Delft, de provincie Zuid-Holland en InnovationQuarter het Delftse DSM-terrein te transformeren tot campus voor open innovatie in biotechnologie. Planet B.io werd in het leven geroepen om de campus verder te ontwikkelen en jonge bedrijven te ondersteunen bij hun ontwikkeling.

Ondersteuning bij ontwikkeling, valorisatie en opschaling

De campus biedt momenteel onderdak aan een twintigtal start- en scale-ups. Daar wil Fedde er snel meer van maken. “Met de partners van Planet B.io investeren we in nieuwbouw van labs en kantoren voor jonge, veelbelovende biotechbedrijven. Voor henzelf is het vaak moeilijk aan ruimte te komen, zeker gezien de strenge eisen.” Die gelden onder meer voor onderzoeksapparatuur, binnenklimaat en afvalverwerking. “Start-ups hebben vaak weinig kennis van de wetgeving, laat staan de juiste vergunningen. Wij bieden ze een omgeving waar dat allemaal is geregeld, zodat zij zich volledig op hun innovatieve producten en technologieën kunnen richten.”

 

DSM: beter, gezonder en duurzamer leven

Koninklijke DSM ontwikkelt vanuit wetenschappelijke basis innovatieve producten en oplossingen voor een beter, gezonder en duurzamer leven van mensen en dieren. Denk aan vitamines, mineralen, eiwitten en andere ingrediënten voor gezonde en goed smakende voedingsmiddelen. Het bedrijf opereert wereldwijd en omschrijft zichzelf als ‘purpose-led’: gecommitteerd om toe te werken naar een wereld waarin iedereen toegang heeft tot voldoende gezonde voeding, zonder de druk op de planeet te vergroten en met goede leefomstandigheden voor de mensen die het voedsel produceren.

Internationaal toonaangevende hotspot

Sinds DSM zich eind vorige eeuw vestigde in Delft, komen veel baanbrekende voedings- en gezondheidsinnovaties uit deze internationaal toonaangevende hotspot voor industriële biotechnologie. Gezonde alternatieven voor suiker en zout bijvoorbeeld, enzymen voor glutenvrij bier en voor lactosevrije zuivelproducten, biologisch conserveermiddel en vegetarisch stremsel voor de productie van kaas. Stuk voor stuk zijn deze producten ontwikkeld door de Delftse tak van DSM, die de divisie Food & Beverage huisvest.

Delft centrum voor biotechnologie

En die divisie wordt steeds belangrijker voor het conglomeraat. Het recent aangekondigde samengaan met het Zwitserse Firmenich, een van ’s werelds grootste producenten van geur- en smaakstoffen, geeft DSM in Delft een leidende rol in de aansturing van de wereldwijde activiteiten. Daarmee versterkt de fusie ook de positie van Delft als centrum voor research en ontwikkeling in de biotechnologie.

 

 

In 2030 vervangen we per jaar 10 miljoen ton aan fossiele grondstoffen voor hernieuwbare grondstoffen.

De EBZ taskforce Circulaire economie, met voorzitter Fedde Sonnema, heeft de circulaire ambities uit de Groeiagenda Zuid-Holland uitgewerkt in de ‘Circulaire actieagenda Zuid-Holland’. Deze is overhandigd aan de Commissaris van de Koning en voorzitter van de EBZ: Jaap Smit.

Op basis van deze Circulaire actieagenda werken partners samen om Zuid-Holland tot dé hub voor circulaire grondstoffen en duurzame chemie in Noordwest-Europa te ontwikkelen. Dit betekent dat we de transitie van fossiele grondstoffen naar hernieuwbare grondstoffen in de regio versnellen. Het doel is om vanaf 2030 tien miljoen ton hernieuwbare grondstoffen per jaar in te zetten als vervanging van fossiele grondstoffen bij de productie van materialen, chemische producten en biobrandstoffen.

Klik hier voor de Circulaire actieagenda Zuid-Holland.

De circulaire agenda heeft 3 actielijnen:

  1. Twee tot vier miljoen ton grondstoffen per jaar uit plasticrijk afval produceren;
  2. Vijf miljoen ton biobased grondstoffen (biomassa) per jaar inzetten;
  3. Innovatie aanjagen om grondstoffen uit CO2 te produceren (Carbon Capture & Utilization). Dit resulteert in een miljoen ton netto reductie van CO2-emissie (scope 1, zie Circulaire Agenda) en 16 miljoen ton CO2 -emissie in de keten (scope 3).

Daarnaast is er een belangrijke bijdrage aan duurzame bedrijvigheid in het chemiecluster in de regio met 1.600 FTE aan werkgelegenheid.

Fedde Sonnema, directeur DSM Delft en Biotech Campus: “Als we deze grondstoffentransitie ergens kunnen realiseren, dan is het hier. Om die kansen te benutten, is goede onderlinge samenwerking binnen de triple helix van bedrijven, overheid, onderwijs- en kennisinstellingen essentieel. In de actieagenda besteden we veel aandacht aan deze samenwerking.”

De voorzitter van de taskforce bepleit met kracht om in deze regio innovatieve scale-ups, in CCU, biobased en het opwaarderen van plastic-rijk afval, de ruimte te geven om te groeien. Lees hier het interview met Fedde over de circulaire agenda.

Concrete acties in de agenda zijn:

  • Demo Circulaire Plastics Zuid Holland, een demonstratieproject waarin alle schakels in de keten zijn vertegenwoordigd om plastic-rijk afval via recycling op te werken tot circulaire plastics en nafta. Dit zou wereldwijd (voor zover bekend) de eerste volledig geïntegreerde keten zijn waarin plasticrijk afval wordt recycled op commerciële schaal (voor iedere stap in de keten). De ambitie is om dit operationeel te krijgen in 2025;
  • Het gericht bieden van ruimte en ondersteuning aan impactvolle ‘challengers’ voor de drie genoemde actielijnen;
  • Proactief inzetten op Carbon Capture & Utilization, CO2 als grondstof, waarbij onderzoek, pilots en demo’s voor infrastructuur worden gerealiseerd. Een voorbeeld hiervan is ‘Deep Branche’ dat een nu plek zoekt om zijn eerste pilot plant voor de productie van eiwit (single cell protein) uit CO2.

Met deze circulaire agenda focussen we op het versneld realiseren van de transitie van primaire fossiele naar hernieuwbare en recyclebare grondstoffen op commercieel industriële schaal in Zuid-Holland.

Samen bouwen we aan dé duurzame chemie hub van Noordwest-Europa

 

David Peters, transitieofficier Stedin: ‘Bij iedereen moeten de alarmbellen afgaan: is er wel genoeg energie-infrastructuur?’

Vier jaar geleden stapte hij in de taskforce Energietransitie van de Economic Board Zuid-Holland (EBZ) om het dan nog onbekende verhaal van de netbeheerder te delen. Het levert hemzelf een regionaal netwerk op en de taskforce waardevolle kennis uit een nieuwe invalshoek. We vroegen David Peters, chief transition officer (CTO) van netbeheerder Stedin wat er moet gebeuren om de bedrijven en bewoners van Zuid-Holland te blijven voorzien van voldoende energie. En om het groeiende aanbod van lokaal gewonnen energie te kunnen opslaan.

Zijn verhaal is vooral een waarschuwing voor de ontoereikendheid van de huidige gas- en elektriciteitsvoorzieningen. ‘De energie-infrastructuur bepaalt hoe de transitie verloopt’, stelt hij. Deze infrastructuur omvat het netwerk van onder meer energienetten, gasleidingen en het grotendeels nog aan te leggen netwerk voor transport van waterstof en bijvoorbeeld teruggewonnen CO2. ‘We zien de aanwezigheid van die netten en leidingen tegenwoordig als vanzelfsprekendheid, maar dat is het allang niet meer. Al jaren neemt de behoefte aan infrastructuur enorm toe, maar blijft uitbreiding daarvan achter.’

Hij adviseert provinciebestuurders, woningbouwontwikkelaars en bedrijven daarom in een vroeg stadium de netbeheerder bij hun plannen en projecten te betrekken en stil te staan bij de benodigde infrastructuur. ‘Bij iedereen zouden dan al de alarmbellen moeten afgaan: is er wel genoeg energie-infrastructuur voor onze plannen? En hebben we dat goed genoeg gecheckt met de lokale netbeheerder?’

3 vraagstukken

Stedin is netbeheerder in Zeeland, Utrecht en een groot deel van Zuid-Holland. Als CTO houdt David zich er bezig met drie thema’s en de daaraan gekoppelde vraagstukken:

1. Digitalisering. Om het net zo optimaal mogelijk te benutten, zijn veel data en data-analyses nodig, en sensoren om die gegevens op te halen. Op basis daarvan worden modelscenario’s gemaakt voor predictive maintenance: waar liggen de kansen voor een betere netperformance?

2. Investeringsportfolio. Welke investeringen zijn er nodig voor het energiesysteem van de toekomst? Maatschappelijke veranderingen zijn daarbij van grote invloed, zoals nu de oorlog in Oekraïne en wijzigingen in het klimaatbeleid. De overheid heeft het streven om de CO2-uitstoot tot 2030 met 49 procent te reduceren verhoogd naar 55 procent. Dat betekent voor Stedin: veel extra investeren. Het is Davids taak om te zorgen dat Stedin zulke onvoorziene maatschappelijke veranderingen vertaalt naar concrete investeringen.

3. Contact met stakeholders. Samen met gemeentes, provincies, bedrijven, zonneparkbouwers en consumenten moet Stedin toewerken naar een integraal energiesysteem. Dat betekent veel overleggen over vragen als: wat komt waar en wat hebben we daarvoor nodig?

Waardoor ontstaat die groeiende vraag naar infrastructuur?

‘Dat komt door een combinatie van oorzaken, waaronder de huidige decentralisatieslag aan zowel de opwek- als de gebruikerskant. Met zonnepanelen wekken mensen zelf stroom op en industriële gebruikers hebben steeds vaker eigen energievoorzieningen. Dat vraagt om meer lokale stroomnetten en dus een uitbreiding van de infrastructuur, om alle plekken te voorzien van voldoende netcapaciteit. Tegelijkertijd zie je door de verduurzamingsslag grote pieken en dalen. Elektrische auto’s laadt iedereen ’s nachts thuis op en op zonnige dagen wordt ’s middags enorm veel stroom tegelijk opgewekt. Op die piekmomenten heb je veel meer netruimte nodig om overbelasting te voorkomen. Zie het als files op de snelweg. In de spits accepteren we die, maar de vraag is of we files op het elektriciteitsnet zouden accepteren.’

Wat is er nodig om die vraag te beantwoorden?

‘Sinds ik bij Stedin zit, ruim zeven jaar, hebben we onze jaarlijkse investeringen verdubbeld en plaatsen we om de dag ergens een nieuw trafohuisje. Maar om aan de energievraag van de toekomst te voldoen hebben we alleen al in ons verzorgingsgebied vijftig voetbalvelden aan ruimte nodig. We hebben nu de intentie om tot 2030 €8 miljard te investeren in het vervangen van de verouderde infrastructuur en het aansluiten van nieuwe klanten. Zowel voor zakelijk als particulier gebruik. Mijn grootste zorg: als er vanuit de overheid geen financiering voor netbeheerders komt, gaan we het niet redden om aan die vraag te voldoen.’

Wat kun je nog meer doen?

‘Naast geld is flexibiliteit belangrijk. Het netgebruik is nu nog heel rigide, zoals ik net beschreef over het tegelijkertijd gebruiken en terugleveren van grote hoeveelheden energie, met overbelasting van het net tot gevolg. Als we dat slimmer verdelen met elkaar, gebruiken we het net veel efficiënter. Bijvoorbeeld door een overschot aan gewonnen energie tijdelijk op te slaan in batterijen. Dat maakt opslag onderdeel van de oplossing in plaats van een nieuw probleem.’

Hoe gaan we dat bereiken?

‘In de eerste plaats door sneller tot nieuwe afspraken te komen. De snelheid van keuzes en procedures moet echt omhoog. Daarnaast moeten we die wendbaarheid mogelijk zien te maken, nieuwsgierig blijven en accepteren dat we af en toe het net nog niet optimaal inzetten.’

“We zijn met veel dingen bezig die we nooit eerder hebben gedaan.”

Nieuwsgierig waarnaar?

‘We zijn met veel dingen bezig die we nooit eerder hebben gedaan. Dat vraagt om continue nieuwsgierigheid naar wat er precies gebeurt en hoe het anders of beter kan. Door je te verdiepen in de belangen van verschillende partijen leer je begrijpen waarom dingen soms niet gebeuren of waarom bepaalde partijen niet snel duidelijkheid geven. Wat willen die partijen precies en welke investeringen zijn daarvoor nodig? Als wij bijvoorbeeld een zonnepark gerichter willen inzetten, zijn we afhankelijk van de bouwers daarvan en die weer van hun financiers. Het is daarbij belangrijk om als bedrijf en als persoon goed te weten wie je zelf bent. Dat maakt reflectie mogelijk: komt dit door mij, wat had ik beter kunnen doen en waar sta ik voor?’

En, waar staat Stedin voor?

‘In onze strategie staan drie punten bovenaan: meer bouwen, beter benutten en eerder beginnen. Dat vraagt om vroegtijdig inzicht in de plannen van bedrijven en overheidsinstanties. We moeten meedoen aan de dialoog en langetermijnplannen maken. Anders kunnen we niet garanderen dat de regio altijd toegang heeft tot goede infrastructuur. En we willen voorkomen dat er ook files en spitsuren op de energienetten ontstaan.’

Wat kan EBZ daarin betekenen?

‘Ik denk dat EBZ een belangrijke rol speelt in het aanjagen van die gezamenlijke dialoog en in het aan bestuurders bekendmaken van deze uitdagingen. Met de taskforces brengt EBZ partijen samen die elkaar anders niet snel zouden tegenkomen, maar de ander wel nodig hebben om hun plannen te laten slagen. Zo’n taskforce maakt het eenvoudiger om van gedachten te wisselen en zo gezamenlijk echt het verschil te maken voor de regio.’

Nieuwe secretaris EBZEBZ

Ferrie Förster nieuwe secretaris EBZ

De Economic Board Zuid-Holland stelt per 1 november 2022 Ferrie Förster aan als nieuwe secretaris. Na acht jaar draagt de huidige secretaris Linco Nieuwenhuyzen het stokje over.

“Linco heeft in de afgelopen 8 jaar een professioneel netwerk neergezet. Ik kijk ernaar uit om de rol van secretaris te vervullen en samen met onze relevante partners in de regio te werken aan het versterken en vernieuwen van de Zuid-Hollandse economie”, aldus Ferrie Förster.

Ferrie heeft vanaf 2014 tot en met 2018 de functie van wethouder Economie, Ruimtelijke ordening en Cultuur voor de gemeente Delft bekleed. Hierna was hij als projectleider verantwoordelijk voor het opstellen en de uitvoering van de Human Capital Agenda binnen de Economic Board Zuid-Holland. Vanuit deze agenda leveren inmiddels 69 partners, binnen 15 projecten een actieve bijdrage aan de doelstelling van de Human Capital Agenda: een veerkrachtigere arbeidsmarkt in de provincie. Begin dit jaar is er een tussenevaluatie uitgevoerd waaruit bleek dat er inmiddels al 1,9 miljard euro aan toegevoegde waarde is gerealiseerd.

Jaap Smit, Commissaris van de Koning en voorzitter van de EBZ:

“Als bestuurder en als programmamanager heeft Ferrie reeds een waardevolle bijdrage geleverd aan het stimuleren van de economie in Zuid-Holland. Hij heeft een groot netwerk binnen de overheid, onderwijs- en kennisinstellingen én binnen het bedrijfsleven. Hiermee is hij geknipt voor de rol van secretaris voor de Economic Board Zuid-Holland”.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen via https://www.economicboardzuidholland.nl/contact-2

 

Inclusieve innovatie in Zuid-Holland: duidelijke taal en doelen zijn hard nodig

Wat verstaan EBZ-partners onder inclusiviteit? En hoe kunnen we vanuit de board hier aan bijdragen in Zuid-Holland? Op verzoek van het EBZ secretariaat deed Tijmen Bormans hier onderzoek naar. Zijn belangrijkste aanbevelingen: hanteer dezelfde taal en formuleer duidelijke doelen.

Tijdens de lancering van de Groeiagenda Zuid-Holland in 2021 kwam er enige kritiek, onder meer vanuit de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling), dat er onvoldoende aandacht voor inclusiviteit is in de Groeiagenda. “Een gemiste kans”, aldus de OESO. Naar aanleiding hiervan is het secretariaat van EBZ een onderzoek gestart naar het thema ‘inclusiviteit’ in relatie tot innovatie. Dit heeft geresulteerd in een scriptie-onderzoek van Tijmen Bormans (Universiteit Utrecht). De uitgebreide samenvatting (9 pagina’s) is hier te lezen.

In het onderzoek zijn 16 ondernemers uit de EBZ-community geïnterviewd. Het blijkt dat het thema ‘inclusiviteit’ overal actueel is. Echter blijkt ook dat er meerdere interpretaties van dit begrip naast elkaar bestaan in onze regio. Dat is verklaarbaar, omdat ‘inclusiviteit’ een breed begrip is: het kan bijvoorbeeld zowel gaan om een inclusief proces (iedereen heeft de kans om mee te doen) als om een inclusief product (de uitkomst – het innovatieve product – is voor iedereen toegankelijk). Ook zijn er meerdere dimensies, namelijk: sociaal, economisch/sectoraal en geografisch.

Hoewel de geïnterviewden wisselende beelden hebben bij de rol van EBZ op dit thema, adviseert Bormans de board om meer eenduidigheid te stimuleren en doelen te formuleren om de inclusiviteit in de provincie te bevorderen. Iedereen vindt het thema belangrijk, maar er lijkt er inmiddels een soort ‘begrippenmoeheid’ te ontstaan omdat er veel beleidstermen in omloop zijn die relateren aan dit thema (denk aan ‘brede welvaart’, ‘diversiteit’, ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’, ‘inclusieve groei’, ‘digitale inclusie’, ‘impact ondernemen’, ‘sociaal ondernemen’, ‘sociale innovatie’, ‘frugal innovation’). Dit maakt dat het gesprek over dit onderwerp vaak achterwege blijft.

Linco Nieuwenhuyzen, scheidend secretaris van de EBZ: “dit scriptieonderzoek legt een heldere vraag voor aan de EBZ: wil de board wel of niet een rol spelen bij het stimuleren van eenduidige taal in de regio en het formuleren van doelen op inclusiviteit. Het lijkt mij goed als de board zich daarover komende tijd uitspreekt. Dát die eenduidigheid nodig is, toont dit onderzoek wel aan.

Mijn advies is om ieder geval inzichtelijk te maken hoe de uitvoering van de gezamenlijke Groeiagenda kan bijdragen aan inclusiviteit en wat daarvoor nodig is. Wellicht zijn daar ook doelen aan te koppelen. Als ik kijk naar het gebruikte raamwerk, dan zie ik tal van relaties met de Groeiagenda. Denk alleen al op de invalshoek economische inclusiviteit aan het betrekken van startups en MKB bedrijven bij innovatieprojecten.

Als dan vervolgens alle partners daarover in dezelfde taal spreken, is al veel gewonnen.”

Meer weten? Neem dan contact met ons op via deze link:  https://www.economicboardzuidholland.nl/contact-2/

 

 

Het Dutch Innovation Park: mbo- en hbo-campus voorziet onze regio van nieuw IT-talent

Gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland, Willy de Zoete, bracht op 2 september een bezoek aan de Dutch Innovation Factory (DIF) op het Dutch Innovation Park in Zoetermeer. Op deze campus komen zo’n 800 studenten en 25 ICT-bedrijven samen in een innovatief ecosysteem om te werken aan innovaties op het gebied van cybersecurity, smart mobility, eHealth en big data.

Human Capital en digitalisering

Het veerkrachtiger maken van de arbeidsmarkt, dat is het doel van de Human Capital Agenda (HCA) van de Economic Board Zuid-Holland. Digitalisering is een belangrijk thema binnen deze agenda. Er is een groot tekort aan IT’ers, ook in Zuid-Holland en er zijn veel mismatches op de arbeidsmarkt. Om meer IT’ers op te leiden en de bekendheid met IT bij andere werkenden te vergroten is begin 2020 – als een van de HCA-deelakkoorden ‘WE-IT’ opgericht.

WE-IT is een consortium van overheden, (publieke en private) opleiders en het bedrijfsleven. Een aantal van de WE-IT deelprojecten, die middels subsidie van de provincie Zuid-Holland worden ondersteund, zijn gevestigd binnen de DIF: Make IT Work Haaglanden, The Young Digitals (vanaf oktober) en de MKB Digiwerkplaats Haaglanden.

Tijdens haar bezoek was Willy de Zoete aanwezig bij de kick off van de minor ‘Innovatie Adviseur”, onderdeel van de MKB Digiwerkplaats Haaglanden. In deze minor wordt een multidisciplinair studententeam gekoppeld aan een ondernemer met een digitaliseringsvraagstuk. Na 9 weken geven studenten concreet advies aan de ondernemer.

Gedeputeerde Willy de Zoete: “Ik ben onder de indruk van de samenwerking die hier plaatsvindt tussen ondernemers, kennisinstellingen en bedrijven op het gebied van economie, digitalisering en Human Capital. Dit is precies zoals de Human Capital Agenda bedoeld is. Met alle ontwikkelingen op het gebied van digitalisering krijgen kleine ondernemers hier de ondersteuning die hen verder helpt en doen studenten aan de hand van concrete voorbeelden uit de praktijk belangrijke vaardigheden op voor nu en in de toekomst.”

Dutch Innovation Factory

Dutch Innovation Factory is onderdeel van het Dutch Innovation Park, hier werken ieder jaar studenten van De Haagse Hogeschool en mboRijnland in multidisciplinaire teams aan innovatieve games en andere oplossingen voor vraagstukken uit het bedrijfsleven en (gemeentelijke) instellingen. “We gaan eerst een creatiefase in waarbij we volledig out of the box denken. De meest nutteloze ideeën zijn eigenlijk de meest nuttige.”, noemde een van de studenten.

Community manager Bernard Groen: “Doordat we fysiek bij elkaar in het gebouw zitten, zijn de lijnen kort en weten studenten, bedrijven en ondernemers elkaar veel makkelijker te vinden. Bovendien is dit een inspirerende en innovatieve omgeving, dat zorgt voor creativiteit en resultaat.”

Jonge innovatieve bedrijven krijgen met behulp van een start-up incubator hulp bij management, huisvesting of financiering zodat ze een vliegende start kunnen maken.

 

EBZ-boardlid Yousef Yousef: ‘Scale-ups zijn gebaat bij regelgeving die internationaal gericht is’

Zijn bedrijf LG Sonic werd in slechts tien jaar een wereldspeler. Met ultrasone algenbestrijding reinigt LG Sonic drinkwater-reservoirs, meren, irrigatiesystemen, energievoorzieningen, afvalwater, koeltorens, waterzuiveringsinstallaties en waterkrachtcentrales. Deze scale-up is dus geslaagd. Wat bepaalde het succes? En wat hebben andere scale-ups nodig om het net zo ver te schoppen? EBZ sprak met Yousef.

Yousef Yousef (1983) is succesvol ondernemer en lid van Economic Board Zuid-Holland. Zijn levensverhaal is indrukwekkend. Als jonge jongen vluchtte hij met zijn moeder, broer en zus vanuit Syrië naar Nederland. Hij groeide op in een AZC en pas na jaren mocht het gezin definitief in Nederland blijven. Hij kreeg hier de kans om rechten te studeren en wist al snel dat hij ondernemer wilde worden.

In 2003 begon hij als stagiair bij het bedrijf Consultimex dat met behulp van geluidsgolven, algen in zwembaden bestreed. Consultimex stopte in 2010 wegens het uitblijven van commercieel succes. Yousef had al snel door dat je met de ultrasoon-techniek ook andere uitdagingen in de wereld zou kunnen aangaan. Hij startte een jaar later zijn bedrijf LG Sonic om de algenproblematiek te bestrijden. Inmiddels heeft LG Sonic wereldwijd vijf kantoren en klanten in 96 landen.


Wat waren de ingrediënten voor jullie snelle succes?

“We hebben vanaf het prille begin internationale focus gehad, zowel in productontwikkeling als in onze communicatie en in de ontwikkeling van ons personeelsbestand. En zelfs internationaal wilden we de beste zijn met onze producten.” De ambities van LG Sonic lagen dus torenhoog. Die kun je alleen waarmaken als je bereid bent je nek uit te steken. Dat deed het bedrijf.

“Onze snelle uitbreiding naar Amerika bijvoorbeeld, was alleen mogelijk door daar hoog opgeleid en goed betaald personeel in dienst te nemen. Ook verzekeringen die nodig zijn bij productintroducties in Amerika, zijn heel duur. We namen daar dus grote financiële risico’s, maar hadden hierdoor wel binnen vier jaar projecten bij vijf grote waterbedrijven.

De eerste was American Water, het grootste publieke drinkwaterbedrijf van Amerika. In New Jersey zorgde onze technologie niet alleen voor het verminderen van algenbloei, ook werd het gebruik van chemicaliën in het reservoir geëlimineerd. Dat was een win-win situatie voor de klant. Door dit succes werd LG Sonic als eerste Europese bedrijf een officiële innovatiepartner van American Water.

 

Voel je je in Nederland ondersteund in jullie groeiproces?

“De Nederlandse overheid is zeer actief als het gaat om steun aan start-ups en scale-ups. Het belang wordt gezien en er is ruim voldoende geld. Dat helpt natuurlijk enorm.” Een nationaal fonds waar scale-ups gebruik van maken is bijvoorbeeld de mkb-Innovatiestimulering regio en Topsectoren (MIT). De provincie bepaalt de regionale toekenningen vanuit dit fonds. Er is alleen al in onze regio jaarlijks 15 miljoen subsidie te vergeven aan scale-ups.  “Als voorzitter van de deskundigencommissie van dit MIT in Zuid-Holland ervaar ik dat bedrijven echt leunen op dit fonds. De projecten die geld ontvangen uit het MIT, hebben ook echt grote potentie om internationaal door te breken.”

“Wat mij zorgen baart, is gebrek aan internationale en economische focus bij de landelijke overheid als het gaat om regelgeving. Er wordt te weinig rekening mee gehouden dat scale-ups snel internationaliseren, terwijl zij de potentie hebben flink bij te dragen aan het Nederlandse economie. In Amerika, Singapore, maar ook in de Verenigde Arabische Emiraten is de regelgeving veel internationaler afgestemd. Scaling is daar eenvoudiger. Daar kan Nederland nog wat van leren.”

 

De bakermat van LG Sonic ligt in Zuid-Holland. Hoe is het vestigingsklimaat voor scale-ups in Zuid-Holland?

“Het is hier een vestigingsklimaat om van te dromen.” Er zijn fantastische universiteiten aanwezig dus er is kennis, en de bereikbaarheid van de Randstad is met meerdere luchthavens zeer goed. Zuid-Holland staat als regio hoog aangeschreven onder internationaal bedrijfsleven. Het lukt bijvoorbeeld Innovation Quarter heel goed om internationale bedrijven naar Zuid-Holland te trekken en om te investeren in innovatie. En ook de provincie stimuleert innovatie heel actief.

“Start-ups en scale-ups doen het ook heel goed in onze regio.” Bij de toekenning van de MIT-gelden komen de meest kansrijke bedrijven aan bod. We zien bijvoorbeeld heel veel potentie in praktische toepassingen van de quantum computer. Quantum technologie is een nieuwe, baanbrekende sleuteltechnologie op Europees niveau. Een quantum computer is honderd miljoen keer sneller dan een gewoner computer. In onze regio is hier veel kennis over. Een combinatie van drie Leidse en Delftse bedrijven ontwikkelt een methodiek die de praktische toepassing van de quantum computer moet faciliteren. “Als zij daar in slagen, verwacht ik hun doorbraak’.

 

Waar ontbreekt het scale-ups dan nog aan?

“Zoals in alle sectoren en type bedrijven is menskracht het grote probleem. In Zuid-Holland houdt EBZ zich hier gelukkig intensief mee bezig met het human capital programma dat in diverse sectoren medewerkers helpt zich om te scholen of bedrijven helpt medewerkers te werven. Maar eigenlijk verdient dit probleem vooral meer nationale aandacht.  Waar wacht Nederland nog op met het aantrekken van veel meer internationale arbeidskrachten?

Kijk naar de zorg. Hoe wil Nederland het hoge niveau van de zorg behouden? Dat gaat niet zonder internationale hulp.” Als we ons welvaartniveau in stand willen houden, moeten we veel harder werken dan we nu doen en blijven investeren in onze economische groei. Daarin is Nederland echt afhankelijk van het buitenland. “Maak het dus aantrekkelijker om in Nederland te komen werken”. Daar is echt nog ruimte voor verbetering. Kijk naar het voornemen om de 30%-regeling voor expats af te schaffen. Onbegrijpelijk vind ik dat.”

Daarnaast kan Nederland met andere belastingregels voor durfkapitaalverstrekkers het investeren in startende ondernemingen nog interessanter maken. En bedrijven zijn ook gebaat bij een nog soepeler ontslagrecht waarin bijvoorbeeld wordt gedifferentieerd. Bescherm lager opgeleiden maar versoepel voor hoger opgeleiden; zij hebben binnen no time een nieuwe baan. Dat neemt voor scale-ups een stuk risico weg in het aannemen van duur betaald talent. “Dus waar het aan ontbreekt is de internationale en economische focus van de landelijke overheid als het gaat om regelgeving.”

 

LG Sonic heeft juist veel internationaal talent en jij stimuleert diversiteit. Ligt daar een antwoord voor het landelijk personeelstekort?

“Nederland moet af van het idee dat buitenlandse werknemers hier komen om de banen in te pikken. Dat is een idee uit de vorige eeuw. We hebben iedereen nodig. En ja, nieuwkomers hebben woningen nodig. Dus laten we inderdaad meer en duurzamer bouwen. En misschien moet je ook accepteren dat Nederland voller wordt als je je welvaartsniveau wilt behouden.”

Bij LG Sonic lag er een kans voor diversiteit omdat de voertaal direct al Engels was. Er zijn inmiddels mensen van twintig verschillende nationaliteiten in dienst. Jong en oud, hoger en lager opgeleid. Dat is een verrijking. “Maar weet je, het omgaan met mensen die anders zijn dan jij, zit niet in de aard van de mens. Bedrijven zien in eerste instantie de risico’s van een taalprobleem en andere kijk op dingen. We moeten dus niet te krampachtig diversiteit afdwingen. Ondernemers moeten er vooral zelf voor open staan. “Diversiteit heeft LG Sonic alleen maar sterker gemaakt”.

 

Nieuwe boardleden bij EBZ

, ,

EBZ verwelkomt wederom nieuwe leden. Bouke Arends, burgemeester van gemeente Westland, wordt boardlid. Vanuit kennisinstellingen treedt Tjark Tjin-A-Tsoi toe, de nieuwe CEO van TNO.

Bouke Arends zal zich hard maken voor ontwikkelingen in het tuinbouwgebied. Hij brengt een groot netwerk in het Westland met zich mee. Tjark Tjin-A-Tsoi volgt binnen EBZ zijn voorganger Paul de Krom op. Beide nieuwkomers geven aan actief bij te willen dragen en hun netwerk en organisatie te willen inzetten voor de regio. Daar zijn we blij mee! We kijken uit naar deze waardevolle samenwerking met Bouke en Tjark.

 

Terugblik conferentie ‘Publieke fondsen en Groeiagenda Zuid-Holland’

, , ,

Op 30 juni organiseerden de Economic Board Zuid-Holland en Provincie Zuid-Holland gezamenlijk een conferentie over de kansen die nationale fondsen bieden om die groeiagenda te realiseren. Hier een korte terugblik.


Al veel meer samenwerking in Zuid-Holland

“Met de samenwerking tussen overheden, bedrijven en kennisinstellingen in Zuid-Holland gaat het al een stuk beter”, gaf Jaap Smit aan, Commissaris van de Koning in Zuid-Holland en voorzitter van EBZ. De grote transities die we allemaal door moeten, lossen we alleen in gezamenlijkheid op. Met het oog op die transities en de komst van het Nationaal Groeifonds lanceerden we een jaar geleden de Groeiagenda Zuid-Holland met tachtig regionale partners. Deze actie- en investeringsagenda maakt de noodzaak tot samenwerking zichtbaar en gemakkelijker. Smit is er trots op dat zo veel regionale partners elkaar al weten te vinden en zo al heel wat nationaal fondsgeld voor o.a. Zuid-Holland hebben weten aan te trekken.

Regel je governance en zorg op tijd voor personeel

Michiel Muller (mede-oprichter Picnic en lid commissie Nationaal Groeifonds) merkt bij het Nationaal Groeifonds dat er al veel meer wordt samengewerkt in het land. Het aantrekken van geld voor innovaties is niet het probleem. Het op tijd uitgeven van het geld is een grotere uitdaging. Daarbij komt het aan op samenwerking, de manier hoe je die organiseert en structureert en ook op het tijdig beschikbaar hebben van voldoende en goed opgeleid personeel om de innovatie snel te kunnen uitrollen.

Rennen

Muller en Diederik Samson (Kabinetschef Europees Commissaris Frans Timmermans) hameren ook op snelheid en het nemen van risico’s om de transities op tijd te kunnen doorvoeren. ‘Denk niet langer: het zal mijn tijd wel duren’. Verduurzamen moet nú. En heb je een briljant innovatief concept, wacht dan niet op een level playing field. De elektrische auto is inmiddels niet meer weg te denken. Elon Musk van Tesla riep destijds: ‘niet om je heen kijken maar rennen’.

Het was een boeiende middag dankzij de inspirerende verhalen van Muller en Samson en de informatieve paneldiscussie over de inzet van subsidies en investeringsgeld met Natalie Burgers, Erwin Nijsse en Rinke Zonneveld.

Meer weten over de publieke fondsen?

Young Professional Programma verbreed naar heel Zuid-Holland

Het Young Professional Programma ontving in juni €187.000 subsidie voor opschaling naar heel Zuid-Holland. Het programma is gestart in 2017 met als doel jong talent aantrekken en behouden voor de regio Drechtsesteden en haar bedrijven. Inmiddels zijn er 20 projecten en events georganiseerd waar meer dan 200 young professionals aan mee hebben gedaan. 

Willem Aalders: “Het Young Professionals programma uitbreiden naar Zuid Holland betekent dat we de groep van bedrijven geleidelijk vergroten buiten de grenzen van de Drechtsteden. We werken hierbij intensief samen met HiDelta. Hierdoor ontstaat een steviger en professioneler programma, met meer cross-sectorale samenwerking. En met kansen voor nog meer jonge professionals. Zo vergroten we de impact van het programma op het aantrekken en behouden van talent voor heel Zuid-Holland. Rode draad door de aanpak is dat we bouwen op bestaand succes en daar nieuwe elementen aan toevoegen. Hiermee ontsluiten we niet alleen de kracht van de Drechtsteden, maar van heel Zuid-Holland. Een win-win voor bedrijven, overheden en kennisinstellingen die gezamenlijk werken aan het ontwikkelen van competenties voor de toekomst.”

Samenwerking tussen de triple helix en bedrijven stimuleren

Vanuit het Young Professionals Programma gaan professionals -in de leeftijd van 25 – 35 jaar- in korte projecten de meest uiteenlopende uitdagingen aan met impact op het innovatieve ecosysteem in de regio. Ze komen samen tijdens events en zetten zich actief in als ambassadeurs. Naast het aantrekken en behouden van talent, wordt huidige en toekomstige samenwerking tussen de triple helix en tussen bedrijven gestimuleerd. Jong talent leert elkaar in een vroeg stadium van hun carrière kennen en dragen bij aan de ontwikkeling van skills die nu en in de toekomst nodig zijn. Communicatie van het programma is in het Engels, zodat ook internationaal talent kan deelnemen aan de projecten.

Het programma wordt vanaf 2021 volledig gefinancierd door de leden. Dat zijn aangesloten bedrijven, overheden en onderwijsinstellingen. Inmiddels heeft het programma een eigen bestuur, met jonge professionals uit acht bedrijven en twee gemeenten, die samen met de projectleider van Deal het jaarlijkse programma organiseert.

Human Capital

Het deelakkoord Young Professionals Program is een onderdeel van de Human Capital Agenda Zuid-Holland. Vanuit deze agenda wordt sinds juni 2019 met meer dan 66 partijen uit bedrijfsleven, onderwijs en overheid gewerkt aan (om)scholen van personeel, werknemers van werk naar werk begeleiden en aantrekken van internationaal talent. En gewerkt aan het terug dringen van tekorten in de technische sector en een inclusievere arbeidsmarkt waar alle Zuid-Hollanders gelijke kansen hebben. Met lobbywerkzaamheden wordt ingezet op het verbeteren van landelijke arbeidsmarkt wet- en regelgeving. De agenda is een initiatief van de Provincie Zuid-Holland en de Economic Board Zuid-Holland.

Bent u geïnteresseerd in deelname aan het Young Professional Programma? Neem dan contact op met Willem Aalders, bel (06) 5117 3185 of mail naar willem@dealdrechtcities.nl